Me vëmendjen e Evropës të përqendruar në luftën e vazhdueshme midis Rusisë dhe Ukrainës , paqja dhe stabiliteti nuk janë aspak të garantuara në një nga zonat më të paqëndrueshme të konfliktit të rajonit, sipas diplomatit të lartë të BE-së, Lirslav Lajçak

Marrëdhëniet midis Serbisë dhe Kosovës, të cilat kanë qenë të mbushura që nga konflikti brutal i dyshes në vitet 1990, mbeten delikate një vit pas një marrëveshjeje tentative për një rrugë të re drejt normalizimit, transmeton Arbresh.info.

“Stabiliteti është i brishtë. Ne nuk mund ta marrim paqen dhe stabilitetin si të mirëqenë,” tha për CNBC në Davos muajin e kaluar Miroslav Lajçak, përfaqësues i posaçëm i BE-së për dialogun Beograd-Prishtinë dhe Ballkanin Perëndimor.

Dialogu Beograd-Prishtinë është një seri bisedimesh të lehtësuara nga Bashkimi Evropian, të krijuara për të lehtësuar armiqësitë midis vendeve fqinje të Evropës Juglindore.

Në shkurt të vitit 2023, Serbia dhe Kosova ranë dakord për një rrugë drejt normalizimit , duke shënuar një hap të madh përpara për kundërshtarët e gjatë, fërkimi i të cilëve prej dekadash përqendrohet në mosmarrëveshjet territoriale dhe ndarjet etnike.

Por ky përparim u dëmtua më vonë nga një ringjallje e dhunës në veri të Kosovës, duke përfshirë një shkëmbim zjarri vdekjeprurës midis një grupi të armatosur rëndë të serbëve etnikë dhe forcave speciale të policisë së Kosovës në fshatin Banjska.

‘Nuk ka rrugë kthimi’

Kosova veriore ka një shumicë etnike serbe dhe kështu Beogradi e pretendon atë si provincën e saj jugore. Kosova në tërësi, ndërkohë, është rreth 93% shqiptarë etnikë dhe Prishtina shpalli pavarësinë në vitin 2008.

Vitet e konfliktit mes dyshes e kanë lënë Evropën shumë të ndarë në rrugën përpara, me disa anëtarë të BE-së – Spanjën, Sllovakinë, Qipron, Rumaninë dhe Greqinë – dhe fqinjë të tjerë jo-BE që kundërshtojnë pretendimin e Kosovës për pavarësi.

Megjithatë, Lajçak tha se marrëveshja e normalizimit e kishte avancuar situatën “si kurrë më parë” dhe vuri në dukje se fokusi ishte tani në zbatimin. Masat e normalizimit përfshijnë zhvillimin e “marrëdhënieve normale, të fqinjësisë së mirë” dhe kufizimin nga “kërcënimi ose përdorimi i forcës” në mosmarrëveshjet e ardhshme.

“Nuk ka rrugë kthimi,” tha ai. “Nuk ka rrugë para këtyre marrëveshjeve sepse këto marrëveshje janë të pranuara nga të dyja palët.”

Normalizimi do të varet gjithashtu nga sa drejtpërdrejt dhe ngushtë janë të lidhura me rrugën e Kosovës dhe Serbisë në BE.

Si BE-ja ashtu edhe SHBA-ja janë investuar shumë në normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, edhe pse ato përballen me konflikte të tjera ndërkombëtare që zhvillohen me shpejtësi midis Izraelit dhe Hamasit dhe Rusisë dhe Ukrainës .

Por ora po troket. Me zgjedhjet që priten këtë verë në Parlamentin Evropian dhe më vonë gjatë vitit në SHBA, përparimi në bisedimet e normalizimit do të jetë kritik përpara se çështja të zhvlerësohet.

“Ajo që do të fillojë përpara se BE dhe SHBA të shkojnë në zgjedhje do të vazhdojë gjatë gjithë procesit zgjedhor”, tha Lajçak. “Por ajo që nuk do të fillojë më parë, unë do të kem dyshimet e mia se do të fillojë më pas.”

Rezistenca ka më shumë gjasa të vijë nga liderët përkatës të Serbisë dhe Kosovës, presidenti Aleksandar Vuçiç dhe kryeministri Albin Kurti, të cilët kanë baza nacionaliste në shtëpi për të qetësuar.

Aksionet janë të larta për të dyja palët. Me aspiratat drejt anëtarësimit në BE në afërsi të Serbisë dhe Kosovës, Lajçak tha se kjo mund t’i sigurojë BE-së një karotë për të nxitur paqen midis dy vendeve.

Serbia është aktualisht në mes të bisedimeve të pranimit në BE, pasi i është dhënë statusi i kandidatit në 2012, ndërsa Kosova ka statusin e kandidatit potencial, megjithëse të dyja do të kërkojnë reforma të mëdha për t’u pranuar në bllok.

“Suksesi i procesit të normalizimit do të varet gjithashtu nga sa drejtpërdrejt dhe ngushtë janë të lidhura me rrugën e Kosovës dhe Serbisë në BE”, tha Lajçak. “Kjo është leva më e fortë që kemi”, shtoi ai./Arbresh.info